Etna wijnen: ontdek het terroir van Sicilië’s vulkaanwijnen
Wie voor het eerst over Etna wijnen hoort, denkt misschien meteen aan de imposante vulkaan op
Duitse Wijn: meer dan Riesling en liebfraumilch
Inhoud van dit artikel:
Toen ik nog geen verstand had van wijn en eigenlijk alleen maar zoete witte wijn dronk, kocht ik nog wel eens een fles (of pak) liebfraumilch. Dat moet een teken zijn geweest voor mijn voorliefde voor Duitse wijn. Pas nu ben ik het land echt gaan ontdekken en zó erg dat mijn Wine2Move onderzoek over de Ahr zal gaan. Voordat ik in ga zoomen op dat specifieke inimini wijnbouw gebied, eerst maar eens wat meer achtergrond over Duitse wijn, kwaliteit en de diverse gebieden en stijlen.
Duitsland heeft ongeveer 100.000 hectare wijngaarden, wat bij elkaar kleiner is dan bijvoorbeeld de Bordeaux alleen al. Echter de productie per hectare is hoger. Duitsland is het vierde wijnland van Europa. Er is een grote diversiteit aan Duitse wijnen maar ze hebben wel een aantal gemeenschappelijke kenmerken. Zo is het grootste deel van de wijnen wit. De vinificatie is er opgericht om veel fruittonen te bewaren en er wordt ook minder houtrijping toegepast dan in andere landen. De wijnen kunnen én mogen een lager alcoholpercentage bevatten.
13 Duitse anbaugebieten
Duitsland kent 13 wijnstreken (anbaugebiete) die zich vooral concentreren zuid westen van Duitsland. Het meest zuidelijkst vind je Baden, Württemberg en Franken. Hier wordt vooral veel rode wijn gemaakt van pinot noir en blaufränkisch. Daarnaast staat Franken ook bekend om de Silvaner in die brede lage flessen. In Rheinessen, Nahe, Rheingau, Pfzalz en Hessische Bergstraβe (centraal Duitsland) is de riesling de koningin. En we kunnen best stellen dat er wereld toppers vandaan komen. De Mosel, Mittelrhein en Nahe liggen westelijk en zijn eveneens ook echter riesling gebieden al vind je daar ook wat meer müller thurgau. Ahr is zoals ik al zei een piep kleine streek en het meest dichtgelegen bij Nederland en staat bekend om haar pinot noirs. Tot slot worden er in het noord oostelijke Sachsen en Saale-Unstrut ook pinot blancs en müller thurgau’s gemaakt.
Binnen al die anbaugebiete zijn overigens ook meerdere bereichs (districten) te vinden, 41 totaal. Een groep wijnwaarden wordt in Duitsland Grosselage genoemd en een enkele wijngaard een Einzellage. Daaraan kun je dus vaak ook herkennen of de wijn door één weingut gemaakt wordt of door een coöperatie die druiven opkoopt bij meerdere boeren.
Binnen al die anbaugebiete zijn overigens ook meerdere bereichs (districten) te vinden, 41 totaal. Een groep wijnwaarden wordt in Duitsland Grosselage genoemd en een enkele wijngaard een Einzellage. Daaraan kun je dus vaak ook herkennen of de wijn door één weingut gemaakt wordt of door een coöperatie die druiven opkoopt bij meerdere boeren.
meer leren over wijn
Zin om dieper in het glaasje te duiken?
De online wijncursussen van Hart voor Wijn zijn laagdrempelig en maken leren over wijn leuk. Leer wijn proeven en maak kennis met de wereld vol wijn. Ontdek hoe je wijn kunt combineren bij gerechten zodat jij nog meer kunt genieten van wijn.
Iedere cursus zit vol met praktische opdrachten én natuurlijk gaan we veel proeven. Bekijk nu een gratis proefles.
Iedere cursus zit vol met praktische opdrachten én natuurlijk gaan we veel proeven. Bekijk nu een gratis proefles.
De Rijn als verwarming
Naast de bekende riesling (en liebfraumilch) worden er dus nog diverse andere druiven verbouwd die het fantastisch doen in het koelere klimaat van Duitsland. Van alle grote wijnbouwgebieden ligt Duitsland het meest noordelijke. De gemiddelde jaartemperatuur schommelt rond slechts 10 graden en de wijngaarden liggen daarom een beetje op de grens van waar wijnbouw mogelijk is. De meeste wijngebieden liggen langs de Rijn en haar zijrivieren, wat weer een positieve invloed op het meso klimaat heeft. Die rivieren werken namelijk als spiegel waardoor er extra warmte wordt terug gestraald naar de wijngaard. De meeste hellingen zijn daar erg steil waardoor de invalshoek van de zon gunstig is. In het najaar trekt er vanuit die rivier nevel op, die de druiven tegen vroege vorst beschermt. Daarnaast is die nevel ook extra gunstig voor de ontwikkeling van de edele rotting.
De noordelijke ligging en het daarbij horende klimaat brengt echter ook nogal wat gevolgen met zich mee. Er is (extra) veel aandacht voor het suikergehalte van de druif. Dat suikergehalte speelt een belangrijke rol in een extra kwaliteitssysteem in de Duitse wetgeving (Prädikatswein). Er is veel onderzoek naar de ontwikkeling van druivenrassen die makkelijk kunnen rijpen zoals de müller thurgau of de dornfelder. Die geven een goed resultaat in koelere gebieden qua opbrengst en suikergehalte. Daarnaast is er veel aandacht voor de vinificatie methoden. Om goede en drinkbare wijnen te maken in koele of nattere jaren. Of als er bijvoorbeeld vorst was op een ongunstig tijdstip voor de wijngaard.
Zoete wijnen uit Duitsland
Duitse wijn met kwaliteit, zijn over het algemeen frisse, fruitige wijnen met veel opwekkende zuren. Er komen weinig logge, zware en alcoholrijke wijnen vandaan. Daarom is er veel interesse in het werken met zoetere wijnen. De hoge zuren van Duitse wijnen kunnen namelijk niet gecompenseerd worden door alcohol en daarom is zoet als tegenhanger het enige alternatief. Een Duitse wijn heeft daarom bijna altijd wel een beetje restzoet. Dit komt doordat de wijnmaker de wijn vaak niet helemaal laat uit vergisten. Er bestaan echter ook wel droge wijnen met de aanduiding Trocken op het etiket. Dit mag echter alleen als het zoet maximaal twee gram meer is dan het zuur en maximaal 9 gram is (de zuur plus 2 regel).
Die smaakbepaling staat echter los van de Prädikate, een Duitse bijzonderheid. Dit zijn kwaliteitswijnen (QbA klasse) met wat extra’s. Een Prädikatswein wordt op basis van rijpheid ingedeeld in zes Prädikate. Het gewicht van de most en het tijdstip van plukken bepalen in welke klasse de wijn uiteindelijk valt. Om te bepalen in welke Prädikat de wijn valt, wordt het suikergehalte gemeten. Dit wordt uitgedrukt in graden Oeschle en om in aanmerking te komen voor een bepaalde classificatie moet er dus een minimum hoeveelheid suiker in de druif zijn. Die minimum hoeveelheden zijn overigens verschillend per gebied en druivenras. Het tijdstip van plukken heeft dus een grote invloed op de kwaliteit van het eindproduct.
Kabinett is een fijne wijn van rijpe druiven. Spätlese is later geoogst en daardoor meer intensere smaak. Auslese zijn geselecteerde, uitgezochte druiven, vaak aangetast door edele rotting. Beerenauslese is een zoete wijn die alleen gemaakt mag worden van overrijpe druiven met edele rotting die op meerdere momenten geplukt wordt. Daar boven op is dan nog de Trockenbeerenauslese. Wederom de rijpste druiven met edele rotting echter ingedroogd tot bijna rozijnen voor een honingachtige smaak. Dan is er nog de bijzondere en zeldzame Eiswein. Dat is wijn die gemaakt wordt van druiven die in bevroren toestand geplukt worden bij minimaal -7 graden. Het heft opvallend veel fruitige zuren en toch een behoorlijke zoetheid.
Kwaliteitsindelingen Duitse wijnen
Als je denkt dat het in Frankrijk al ingewikkeld is, de Duitsers kunnen er ok wat van. De basis tafelwijn heet in Duitsland Landwein of Deutscher Wein. De IGP klasse is in Duitsland G.G.U. en de DOP is in Duitsland G.U. De G.U. is dus de Qualitätswein (QbA) en de hierboven beschreven Prädikatswein. Daarnaast zie je op droge wijnen de toevoeging ‘trocken’ om aan te duiden dat het een droge(re) variant betreft. Om de kwaliteitswijnen extra te ondersteunen, kan er nog een extra term worden toegevoegd. Erstes Gewächs en Grosses Gewächs, afgestemd van Premier Cru en Grand Cru. Alleen wijnen van de beste wijngaarden komen in aanmerking voor deze classificatie.
Máár zo’n 200 wijnbouw bedrijven vonden het nodig nog een eigen organisatie op te richten, de VDP. Hun regels zijn strenger dan de officiële wijnwetgeving (QbA etc.) en hebben een eigen classificatie systeem dat vooral gebaseerd is op de Bourgogne. Van hoog naar laag maakt men onderscheid in de Grosse Lage (Grand Cru), Erste Lage (Premier Cru), Ortswein (lokale wijn) en Gutswein (huiswijn). Binnen de VDP wijnen zie je dus nooit Trocken op het etiket, omdat het standaard droge wijnen zijn. Daarnaast zijn er ook VDP’s die zich aan het Prädikantswein classificering houden, maar die zijn dan dus altijd zoet. Je herkent de wijnen van de VDP leden aan een logo met adelaar en druiventros, zie de foto hieronder. Onder de Duitse wijn genoeg kwaliteit en stijlen dus!
Kirsten van Harten
Ik deel graag mijn enthousiasme en kennis over wijn zodat anderen er wat van kunnen leren. Wie wat van wijn wil weten moet vooral veel proeven. Drinken mag ook. Zolang je er maar van geniet!
meld je aan voor de nieuwsbrief
Omdat je niets meer wilt missen
WIL JE VERDER LEZEN?
Bekijk de andere blogs
Proefnotitie: Lingua Franca Estate Chardonnay 2022
Lingua Franca is een modern wijnhuis in de Eola-Amity Hills van Oregon, een streek die wereldwijd
Ontdek de Wereld van Bourgogne Wijnen: Geschiedenis, Regio’s en Trends
Bourgogne, een van de meest prestigieuze wijnregio’s ter wereld, staat bekend om zijn verfijnde en complexe